‘Oshin’ rất phổ biến đối với người Việt trong nước, nghe qua ai cũng biết. Nhưng đối với người Việt hải ngoại khi nghe lần đầu tiên cái từ ngữ bóng bảy này cứ tưởng là thuật ngữ từ tiếng Nhật và tự hỏi ‘Oshin’ là gì nhỉ ?
Nghe thoáng qua cứ tưởng như là tiếng lóng hịện đại. Thực ra Oshin chỉ là từ ngữ sử dụng cho người giúp việc ở Việt Nam hiện nay, để nghe có vẻ thanh tao hơn. Tôi được xem một bộ phim nhân dịp tết Nguyên Đán về Oshin. Hiện nay, những gia đình Việt Nam với lợi tức thu nhập trung bình, khá giả trong nước đều có Oshin. Người đi làm đến tối về nhà bảy tám giờ hay khuya hơn có Oshin, người đi làm năm sáu giờ chiều về cũng có Oshin, người có công việc làm ăn cơ sở riêng biệt phải chạy đôn chạy đáo thu nhập từ những hợp đồng béo bỏ hơn vài ngàn hay vài chục ngàn đôla, nhà thì to lớn cần Oshin, người thu nhập không hơn một ngàn đô la Mỹ trong căn hộ nhỏ xíu, cũng cần Oshin. Vì Oshin quá rẻ chỉ cần hơn 100 đô la Mỹ là có thể thuê cả đống mấy em trẻ ở quê lên, mặc dù chủ nhà phải nuôi Oshin ăn mặc hay giúp đỡ khi cần thiết, làm vài ngày rồi không hợp ý chủ, lại phải xách gói ra đi, do nhiều lý do nào là không hiểu việc, không sạch sẽ, ăn quá nhiều, không biết sử dụng sản phẩm cho việc bào quản nhà sạch đẹp, ngồi lê đôi mách , ăn cắp, ăn vụng, chống đối chủ v.v.v...Vấn nạn Oshin đang phổ biến ở Việt Nam nhất là các thành phố lớn, thiếu Oshin trầm trọng và đặc biệt là những ngày tết vì Oshin phải về quê ăn tết, chủ phải tìm hay thay đổi liên tục các Oshin này. Vì Oshin chỉ cần quen biết hay người thân gửi vô mấy Công Ty nước ngoài hay cho chủ nhà là người nước ngoài hay Việt Kiều khá giả thì họ có thu nhập hơn 200-500 đô la Mỹ/tháng lại có thể học nói tiếng Anh, tiếng Hoa cho người đời khóe mắt. Số người khá giả trên cả nước không vượt quá 1% thế mà số người sử dụng Oshin lại đến hàng triệu, ở đâu mà đủ Oshin ? thế mới xảy ra tình trạng Oshin lợi dụng chủ sợ mất Oshin, thế là các cô thay phiên nhau ăn hiếp chủ. Oshin ăn vụng hay lười biếng hay chủ có bực bội đến đâu thì cũng ráng mà nhịn nhục ‘Đất không vung trời thì Trời phải vung đất’. Nhưng điều chủ yếu chất lượng Oshin thế nào sau khi được thuê, thật là một thảm họa nếu thuê nhầm Oshin, vừa không sạch sẽ nhà cửa bụi vẫn hoàn bụi, mà thức ăn nấu gì chủ ăn nấy, nấu thì hạn chế dấu cất phần ngon rồi dư phần này sau đó Oshin mặc nhau mà xơi. Nếu hên thì gặp Oshin ngoan hiền tốt, cái này chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Ngẫm nghĩ, người Tây phương hay người Việt hải ngoại có tính chịu khó hơn, biết thích hợp với hoàn cảnh và tự xoay sở cho mình take care one-self (se débrouiller). Người giúp việc nơi đây đâu rẻ vậy, họ và mình có khác nhau bao nhiêu thu nhập đâu mà thuê mướn tùy tiện. Nào là khai báo, còn chi trả thuế, nếu qua dịch vụ thì chỉ một tuần trả vài giờ, làm gì giám thuê cả tháng full time (Plein temps). Mọi người làm việc đến tối, nếu mai mắn ở gần sở làm, còn đa số phải xa đến vài giờ lái xe, về đến nhà là mệt lã, vậy mà phải đi rước con, vô bếp nấu ăn, dọn dẹp v.v.v, cuối tuần lau chùi hút bụi, hay làm vườn, nếu thu nhập khá thì thuê người giúp việc chỉ trong vài giờ trong tuần, chưa tính đến mùa đông phải hốt tuyết v.v.v... Những người có thu nhập cao đến đâu khi có khách đến nhà bốn năm người bạn, thì hì hụt đi chợ và chuẩn bị đãi khách, tự nấu nướng và dọn dẹp sau tiệc. Nhà cữa thì sạch không có một hạt bụi, phòng vệ sinh, nhà ăn sạch hoàn toàn, chỉ cần một lần một tuần người giúp việc đến dọn dẹp, nhà cữa lúc nào cũng vẫn sạch, dù có hai ba hay bốn con nhỏ, sau ba tháng là có thể gửi bé vào nhà giữ trẻ, người phụ nữ như nam giới đều có thể làm việc nhà và chăm sóc con. Người giàu thật sự mới giám thuê một người giúp việc full time (plein temps) vì thu nhập quá cao so với người làm việc bình thường. Người giúp việc rất có trách nhiệm và chất lượng thực sự, không thể làm tùy tiện và có giáo dục hẳn hoi , vì thu nhập khá nên họ rất sợ mất việc.
Người Việt trong nước, đãi những bữa tiệc lên hàng triệu còn cách xa quá nhiều so với thu nhập Oshin, họ thấy rất rõ sự khác biệt này, nên Oshin sẵn sàng vứt bỏ những thứ Oshin cho là không cần đến. Oshin kiêm nhiệm vụ lau nhà cữa chăm sóc con và nấu ăn cho cả nhà. Bả chủ thì lo kiểm tra Oshin còn Ông chủ thì mặc Oshin làm gì thì làm, chỉ nghe bà chủ kể lại và biết sau khi bà chủ nói Oshin này không thích hợp, thế là Oshin lại bị thay đổi vùng vụt. Oshin thích ở thì ở, đi thì đi, thấy chủ không hào phóng thì bỏ đi chủ khác, vì thu nhập quá thấp.
Nuôi địch trong nhà cũng sợ, vì đội ngũ Oshin càng ngày càng lớn rộng mà nằm ngay trong nhà người thân của chúng ta. Nếu như các nước nghèo như Việt Nam xảy ra sự phản kháng và hối của giữa giàu và nghèo dể dàng , thì Việt Nam càng dể dàng hơn. Vì các ngõ ngách trong nhà họ đều nắm rõ, chỉ cần xem lại việc thuê người có chính đáng không? Thì việc này sẽ giảm đi một lượng lớn Oshin không cần thiết. Người Việt ở các thành phố lớn trong nước thích sau giờ làm việc đi chơi, xem phim ca nhạc, nhảy đầm, nhậu nhẹt khách khứa,v.v.v.. rồi bỏ nhà cho Oshin, tin tưởng Oshin hoàn toàn. Nếu biết sử dụng các thiết bị hổ trợ cho chăm sóc bảo quản nhà cữa, biết sắp xếp chia sẽ việc nhà , mọi người bình đẳng như nhau, nếu cả hai cùng làm việc và có con cái, thì nhà vẫn sạch và những bữa ăn gia đình vẫn ngon miệng, con vẫn ngoan giỏi, vì lúc nào mình cũng gần gũi và chăm sóc con cái, không để cho Oshin muốn chăm sóc, dạy dỗ con mình thế nào cũng được .
Những ngày Tết này, chủ nhà lại phải đi du lịch xa hàng tuần, Oshin lại phải ở lại thành phố mà không về quê ăn tết, dịp này là dịp tốt nhất vì vắng chủ nhà gà mọc đuôi tôm. Rảnh rỗi Oshin lại mời các Oshin đến nhà yến tiệc mà không cần lo sợ, nấu cháo hàng giờ trên điện thoại không ai la rày.
Vấn nạn Oshin tương lai thế nào, còn phụ thuộc vào người Việt trong nước hiểu hết tầm quan trọng của nó. Người thực sự cần Oshin hãy trả lương chính đáng cho họ, hạn chế giúp đỡ không chính đáng, vì nhờ đồng lương cao này họ cũng chẳng cần sự giùp đở nào khác, thì sự khan hiếm sẽ không còn và có những Oshin chất lượng thật sự do sự giáo dục từ các dịch vụ sẽ tăng.
Oshin làm việc chăm chỉ và có chất lượng, rồi một ngày họ sẽ trở thành người chủ nhà giàu có thực sự như trong phim ‘Oshin’ của Nhật Bản đã cho thấy.
Snowynguyen 2010
