Cứ hàng năm cộng đồng Việt Nam tại Montréal đều tổ chức ngày tết truyền thống này, mười ngày trước Tết vì sợ không có chỗ thuận tiện để đón tiếp 10.000 đồng hương tham dự. Họ cũng tổ chức chợ Tết, múa lân, múa rồng, đốt hương cúng tổ tiên, bán hàng rong Việt Nam như bánh chưng, bánh dầy, bánh tét, chả giò, bánh bao, dưa hấu, bánh bột lộc, chương trình văn nghệ với vài ca sỹ đến từ California. Chúng tôi đều tìm lại được hầu như tất cả hương vị bánh trái quê hương nhưng sao tôi và đa số những đồng hương khác không thể cảm thấy một chút gì gọi là hương vị Tết.
Từ những người đã xa quê hương trên 35 năm đến những sinh viên vừa qua du học được vài tháng, tất cả đều cảm thấy nhạt nhẽo, vô vị, trống trải và buồn man mác làm sao đó. Gặp nhau hay nói chuyện điện thoại với nhau thì ai cũng đều chỉ kể lại những kỷ niệm Tết ngày xưa ở Việt Nam. Ai cũng đồng tình là bên này thiếu cái hương vị Tết của Việt Nam. Nhưng không ai định nghĩa được hương vị đó là cái gì và vì vậy không ai biết phải làm sao để làm ra được cái hương vị đó.
Một anh bạn ở Australia khá lâu thì cứ nhắc mãi cái mùi khói cay xè từ những thùng nấu bánh chưng bên nhà hàng xóm. Một cô bạn hồi trung học thì nhắc đến việc trang trí nhà cửa khang trang đón tết và nấu bánh tét còn một anh bạn khác nhắn đến mùi hương nhang vì ngày xưa anh ta ở trong một khu phố có nhiều người gốc Hoa theo đạo Phật. Một anh chàng sinh viên mới qua từ Sài Gòn thì lại nhắc đến cái hương vị khói xe mịt mù và cái âm thanh náo nhiệt trên các đường phố hối hả dòng người đi chợ Tết.
Bình thường khi ở trong nước có mấy ai nhắc đến mùi khói nấu cơm, khói xe, mùi nhang, tiếng ồn ào trên đường... Có nhắc chăng thì chắc cũng để than phiền. Nhưng sao khi đi xa thì ai cũng nhắc lại với một vẻ hoài niệm và thương nhớ? Đúng là những cái đó làm nên cái hương vị ngày Tết. Những cái hương vị đó đã thấm vào tâm hồn của tất cả những ai được sinh ra và lớn lên ở Việt Nam nên không ai có thể quên được. Có thể khi đang ở trong nước thì ta không để ý. Nhưng khi xa quê rồi mới thấy thèm, thấy nhớ nhung nhưng tiếc thay những cái hương vị đó lại không xuất khẩu và nhập khẩu được.
Nhà thơ Chế Lan Viên đã có diễn tả nỗi lòng này qua hai câu thơ rất nổi tiếng: Khi ta ở chỉ là nơi đất ở. Khi ta đi đất bỗng hoá tâm hồn.
Chỉ còn vài ngày nữa là đến Tết tại Việt Nam. Cô em gái tôi ở Bỉ thỉnh thoảng điện thoại cho tôi nhắc nhở tôi đừng quên đi hội chùa đêm giao thừa hoặc nhớ mua nhang thơm thắp lên để tưởng nhớ đến cha tôi và ông bà đã khuất bóng. Tôi trầm ngâm suy nghĩ vài giây trong sự im lặng trống vắng. Vì hầu như đã 38 năm xa quê hương, ở ngoại ô Montréal cũng là một nơi rất ít đồng hương Việt Nam và nếu có thì đa số bạn bè đều đã qua Canada quá lâu và có lẽ họ bây giờ đã đi nghỉ hè đâu đó ở miền Nam Mỹ, trên du thuyền ở Carribe hay đi trượt tuyết ở vùng đồi núi nên cũng quên đi phần nào thú hưởng xuân nhân dịp Tết, người may mắn hơn thì về Việt Nam ăn Tết.
Tôi đã nhiều lần về Việt Nam, nhưng chỉ có hai lần rơi vào mùa Tết năm 1989 và 1990, và những lần ấy tôi mới thực sự hưởng trọn cái Tết trên quê hương. Hai năm ấy là những năm cuối cùng cho đốt pháo nổ giòn tai. Tại nạn xảy ra rất nhiều vì trẻ em thật bất cẩn khi chơi pháo. Tôi vẫn nhớ gia đình thường sửa soạn cho ngày tết bắt đầu từ tháng chạp (tháng 12 âm lịch). Nhà nhà đều lo mua gạo nếp, mua đậu xanh để gần đến ngày gói bánh tét.
Bên cạnh đó, mẹ tôi đi chợ sắm sửa những vật dùng cho ngày Tết. Mẹ tôi mua sẵn gà, bánh mứt, trái cây, hương để cúng và biếu họ hàng gần xa. Mẹ tôi vẫn không quên mua vài cành mai để cắm cho những ngày linh thiêng này. Trước tuần lễ Tết chúng tôi thường lau chân đèn hay bộ lư toàn bằng đồng óng ánh. Chúng tôi phải lau cho chúng bóng loáng như sự sáng sủa cho cả năm mới đến. Trước đây mẹ tôi còn mua pháo nhưng ngày nay lặng tiếng pháo cũng bớt đi phần nhộn nhịp vào những ngày Tết. Chúng tôi những người Việt tha hương cầu thực thế nhưng nhân dịp tết cũng cố gắng chuẩn bị món quà nhỏ biếu thầy cô.
Quê tôi không có chợ hoa nồm nợp đông nghẹt người như chợ hoa Nguyễn Huệ Sàigòn, nhưng tôi vẫn thích đi ngắm hoa cắm trong chùa ngày 30 tết. Cắm hoa trong chùa từ lâu đã trở thành một thói quen phong nhã. Các thầy ra chợ mua những bông hoa đẹp nhất, kết hợp với vườn hoa sẵn trong chùa để cắm nên những bình hoa đẹp và mang đầy ý nghĩa. Tôi vẫn nhớ sáng 29 tháng chạp các thầy đạp xe đạp chầm chậm xuống phố, chọn nhiều hoa như hoa mai, hoa cúc, huệ, những bông tươi nhất, đẹp nhất còn đọng đầy sương mai ưu tiên đem về chùa làm quà dâng lên đức Phật. Rửa sạch sẽ hoa, ngắt đi những lá xấu, các thầy bắt đầu cắm vào hàng chục bình hoa bằng sứ và đồng. Trong cách cắm tính đối xứng đặt lên hàng đầu. Sang nhất là cắm một nhánh hoa mai làm cành chủ. Lúc cắm phải phối hợp màu theo nguyên tắt: cành thấp màu tối, cành cao nhẹ để thấy được sự thanh thoát. Nguồn hoa dâng lên bàn thờ Phật chính là sự dâng tâm nguyện của mình lên Phật…Khi ngắm nhìn những bình hoa đẹp tuyệt vời tôi thắc mắc hỏi một sư trụ chì cái ý nghĩa xâu xa của ngệ thuật cắm hoa đẹp thì sư trã lời rằng “sự cắm hoa lên bàn Phật không cần hoa đẹp, chỉ làm sao cho bình hoa tươm tất, thể hiện lòng thành của mình. Tương tự với gia đình dù con khôn lớn đi đâu nhưng khi nghĩ về gia đình, khi cho cha mẹ một thứ gì đó thì quan trọng nhất là cách cho. Như một người con nghèo có hiếu thuận – dù chỉ cho cha mẹ một chén cơm nhưng với tất cả tấm lòng thì còn hơn gấp trăm lần người con giàu cho cha mẹ ở nhà lầu, đi xe hơi nhưng vô lễ, mắng nhiếc cha mẹ…”
Bước vào bất cứ nhà miền quê nào trong thời điểm cuối năm cũng có thể nhận thấy ngay không khí chuẩn bị Tết nhộn nhịp, từ việc mua sắm, may mặc đến việc trang trí nhà cửa, chuẩn bị bánh trái, cỗ bàn, đón tiếp. Tôi còn nhớ tết năm ấy nhà cửa tươm tất, giấy đỏ dán đầy nhà, lư đồng bóng nhoáng. Mẹ tôi nhổ lông và làm gà để nguyên đầu và chân gà để trên bàn thờ cúng ông bà tổ tiên với 2 quả dưa hấu trưng trên bàn thờ tổ tiên. Bên Canada chúng tôi kiếm được một con gà còn nguyên chân và đầu để cúng như Việt Nam là một thử thách không nhỏ. Tại các siêu thị thịt gà chủ yếu được bán từng loại như đùi, ngực, lòng, chân, ức. Gà nguyên con cũng có bán nhưng không có đầu, chân.
Sáng nay tôi đưa bà xã đi chợ Á châu, chúng tôi phải chen chân đi trong tiệm trưng bày rất nhiều bánh mứt và trái cây của ngày Tết, nào là hộp vàng hộp đỏ bầy biện khắp tiệm. Chúng tôi cũng đi tìm mua vài hương vị truyền thống như bánh tét, bánh chưng, dưa hấu, trái thanh long để cúng ông bà và tổ tiên phần còn lại để đãi bạn bè cho đúng tình đúng lễ. Trò chuyện với một vài người quen gặp trong tiệm, khi nhắc đến Tết như: "Chừng nào anh chị về hưu, chuẩn bị ăn Tết chu đáo không, mùa đông năm nay lạnh quá và lắm chuyện bâng quơ khác". Không ai nhắc đến đi chợ tết cộng đồng ngày mai, chúa nhật 23/1/ dương lịch. Có một cặp anh chị trã lời tôi rằng: "Ô hay bên Canada mình thì Tết chả ra trò trống gì cả, không có cái hồn của Tết, lái xe vài chục cây số dưới -20oC để đi dự hội chợ Tết ngày chúa nhật rồi nghĩ lại hôm sau thức dậy sớm vất vả đi làm trở lại cho nên tôi bỏ cuộc. Khi nào chúng tôi có đủ phương tiện tài chính chúng tôi sẽ làm một chuyến về Việt Nam ăn Tết cho đúng hương vị quê hương".
Sẳn nhớ đến những tục lệ cổ truyền ngày tết tôi đề nghị với bà xã tôi: "Hay là mình mua vài trái thanh long, đôi quả dưa hấu, vài chùm nho, cam, táo về cúng ông bà đêm giao thừa, hơn nữa để tưởng nhớ lại ngày Tết mình bên Việt Nam ta nên mua bánh kẹo thèo lèo để tối nay mở video ra xem Tết bên Việt Nam. Cúng ông bà và nhâm nhi vài bánh mứt, thèo lèo củ kiệu trong lúc xem Tết tại Việt Nam ít ra cũng đủ an ủi nỗi buồn tha hương vậy".
Rồi một ngày qua đi như bao ngày khác, chúng tôi trở lại làm việc ngay sáng sớm hôm sau. Vào sở, một vài đồng nghiệp Canada hỏi han: "Ngày Tết tụi bây năm nay có tổ chức gì đặc biệt chăng!". Sau đó công việc bận rộn làm ta quên bẵng đi cái Tết của hơn 80 triệu dân Việt Nam đang và sẽ vui vẻ hưởng trọn vẹn niềm vui nơi cố hương.
Từ lâu tôi vẫn có thói quen, những ngày đầu năm gọi điện thoại chúc Tết hầu hết những người thân quen xa gần. Sau đó là viết. Viết bất cứ cái gì. Nếu có chút ngẫu hứng thì viết vài ký ức ngắn về tuổi trẻ và tình bạn ngày xưa, nhiều thì một bài nghiên cứu nói về văn hoá đời sống và sức khỏe, chẳng hứng làm văn thì viết mấy lá thư gọi là hồi âm cho bạn bè cho có lễ. Tôi đề nghị bà xã nên cố gắng thu xếp một ngày nào đó về cố hương vào dịp Tết để tận hưởng cái Xuân trọn vẹn hơn cái xứ khỉ ho cò gáy lạnh lẽo này vì công ăn việc làm bận bịu đè nặng trên đôi vai, phần lo lắng chu đáo cho con cái học hành đến nơi đến chốn vì thế không còn thì giờ để suy nghĩ gì khác và lâu quá có thể sẽ làm ta quên bẳng đi hết tục lệ cổ truyền Việt Nam.
Trong giờ phút thiêng liêng này tôi xin gửi lời chúc mừng năm mới đến tất cả mọi người trong gia đình, họ hàng, làng xóm, thành thị lẫn thôn quê, đất nước Việt Nam và trên toàn thế giới. Hy vọng năm mới sẽ mang lại cho tất cả chúng ta thật nhiều niềm vui và may mắn. Dù làm gì, ở đâu thì chúng ta cũng sẽ mãi gìn giữ và làm rạng danh hương vị và tâm hồn Việt Nam.
Xuân tha hương, sầu thương về quê mẹ
Tết xa nhà, buồn bã nhớ quê cha
Già trẻ gái trai đều khoái Tết,
Cỏ cây hoa lá cũng mừng Xuân.
Tết xa nhà, buồn bã nhớ quê cha
Già trẻ gái trai đều khoái Tết,
Cỏ cây hoa lá cũng mừng Xuân.
Người Việt tha hương 38 năm Canada
Phúc Nguyễn
Phúc Nguyễn
Hay quá
Tôi không ở nước ngoài như bạn ,nhưng cũng đón Tết xa quê. Tuy ở VN nhưng vẫn nhớ cái Tết miền trung quê hương. Quê tôi còn nghèo nên tình cảm láng giềng còn tha thiết lắm,Tết đến nhà nào cũng chuẩn bị những gì tốt nhất ,đẹp nhất để trang trí và trưng bày ngày Tết. Ngày 28 tháng chạp tờ mờ sáng đã nghe tiếng heo kêu eng ék.Tiếng chày giã giò cắc cụp ,tiếng giao chặt và tiếng mấy người hàng xóm gọi nhau ý ới thật nôn nao.
Không khí Tết bắt đầu tràn về khi mọi người chia nhau công việc,đàn ông thì làm cây nêu treo cờ tổ quốc,quét vôi,sơn lại nhà và mấy cái cửa.Phụ nữ thì làm vệ sinh xung quanh khu vườn,hái hoa cắm vào bình ,lau dọn bàn thờ tổ tiên.Trẻ con thì mặc áo mới rồi chạy đi khoe với bạn.Mọi người trong xóm ai cần gì thì gọi một tiếng là mọi người tới giúp một tay liền.Niềm vui tết của mỗi gia đình là niềm vui chung của cả xóm.
Ngày 30 ,thanh niên trong xóm tổ chức văn nghệ ca hát râm ran. Sáng mùng 1.Đi xong đất người thân ,thăm hỏi họ hàng.Thanh niên ,người già ,trẻ con từng tốp ,từng tốp rủ nhau đi chúc tết ,đến nhà ai thì nhà đó vui hết biết.Tuy cuộc sống còn nghèo,còn bao nhọc nhằn vất vả nhưng khi nào trên khuôn mặt họ cũng vui cười và chào hỏi nhau thân thiết. Ở Sài Gòn này đồng tiền chi phối nhiều thứ quá,tình cảm con người cũng khác xa nên tôi nhớ Tết miền trung quê tôi cũng như bạn đang sống ở Canada nhưng lại nhớ Tết ở VN vậy. Chúc bạn và gia đình một cái Tết an khang.
PTC
--------------------------------------------------------------------------------
Về VN vui hưỡng Tết !
Tuy cũng nữa vòng trái đất như Canada , nhưng người Việt ỡ Mỹ cứ đua nhau mua vé máy bay về VN ăn Tết , thăm cha mẹ , anh em , họ hàng , bạn bè . Tiền vé máy bay khứ hồi có hơn 800 đôla , đâu có đắt nên không ai đắn đo gì cã , cứ về VN chơi rồi sau Tết qua lại Mỹ , có tiêu hết tiền ỡ VN thì lại về Mỹ đễ " tiếp tục cày " cũng chẵng sao .
--------------------------------------------------------------------------------
Gửi anh Phúc
Đọc mấy dòng anh viết xúc động quá, đặc biệt hơn là anh đã xa quê 38 năm, những tưởng thời gian đó đủ dài để quên hương vị Tết. Vậy mà anh vẫn nhớ. Thật đáng quý và đáng trân trọng. Cảm ơn lời chúc của anh gửi đến tất cả người Việt trên thế giới. Cũng xin chúc anh và gia đình một năm mới hạnh phúc, thành công. Mong một Tết nào đó anh sẽ về và được hưởng trọn vẹn hạnh phúc trong hương vị Tết quê hương.
Thai Nguyen
--------------------------------------------------------------------------------
Y KIEN
Tôi không khỏi ngậm ngùi, chạnh lòng cho anh nói riêng và chung cho những kiều bào của mình ở xứ ngươì. Tôi cũng viết một đoạn cảm xúc của mình cho bài viết của anh, nhưng sao không thấy đăng. Sợ phụ lòng anh gởi mail cho mình nên giờ gõ vài dòng này cho anh.
Anh ơi ! Nổi lòng của anh, em cảm nhận được qua ngôn từ diễn tả, lời văn sao tha thiết đè nặng nổi cố hương. Thời gian công việc đã không làm ta quên đi mà cứ khắc sâu in hằn mãi tâm can. Thôi thì tuổi đã xế chiều anh vun vén mà về quê vui Tết 1 chuyến để khỏi vương vấn hoài anh nhé ! Tết này, em phục vụ trong nhà Hàng tất bật cho khách. Tranh thủ vài dòng mail này thăm anh. Em xin tạm dừng, hẹn lúc rỗi ta tâm sự nhiều hơn. Nếu có nick thì anh cứ add nick, gặp nhau trên mạng chat vài dong cũng ấm lòng anh nhỉ ! À văn anh viết hay quá ! em học hỏi anh nhiều lắm ! Chào anh. chúc anh và cả nhà 1 năm an khang thịnh vượng. Nguyễn Đạt Luân
--------------------------------------------------------------------------------
38 Xuân tha hương
Anh ơi ! Nổi lòng của anh, em cảm nhận được qua ngôn từ diễn tả, lời văn sao tha thiết đè nặng nổi cố hương. Thời gian công việc đã không làm ta quên đi mà cứ khắc sâu in hằn mãi tâm can. Thôi thì tuổi đã xế chiều anh vun vén mà về quê vui Tết 1 chuyến để khỏi vương vấn hoài anh nhé !
Tết này, em phục vụ trong nhà Hàng tất bật cho khách. Tranh thủ vài dòng mail này thăm anh. Em xin tạm dừng, hẹn lúc rỗi ta tâm sự nhiều hơn. Nếu có nick thì anh cứ add nick, gặp nhau trên mạng chat vài dong cũng ấm lòng anh nhỉ ! À văn anh viết hay quá ! em học hỏi anh nhiều lắm !
Chào anh. chúc anh và cả nhà 1 năm an khang thịnh vượng.
Người em Lasan
Nguyễn ĐL
Cảm thông
Anh Phúc thân mến! Đọc bài "Ba mươi tám xuân tha hương" của anh viết, tôi thật sự cảm thông với nổi niềm hoài hương của anh. Tôi không sống xa quê hương như anh, tôi chỉ sống và làm việc cách xa thành phố quê hương tôi 180km. Cũng có những lúc tôi không thể về thành phố thân thương đó "ăn Tết" cùng với Ba Me và gia đình anh em, bà con thân thuộc, cho dù quanh tôi vẫn là không khí vui Tết của mọi người dân Việt, nhưng tôi cũng nhớ da diết cái khoảnh khắc giao thừa Ba Me tôi đốt nhang cúng vái trước bàn thờ ông bà, tổ tiên trong tiếng pháo nổ đì đùng trước đây và sau này là tiếng bắn pháo bông bên bờ sông Hậu, rồi sau đó là sáng sớm mồng Một Tết, khi các con cháu trong gia đình tề tựu đông đủ ở phòng khách, Ba tôi bắt đầu "lì xì" từ đứa cháu nhỏ nhất đến người cuối cùng là anh Hai của tôi.
Tiếp theo Ba tôi là anh Hai, rồi anh Ba, rồi chị Tư ... lần lượt lì xì cho các em, cháu từ nhỏ đến lớn. Thật đúng là một truyền thống tốt đẹp tôi không bao giờ quên. Tôi thật sự yêu quí từng khoảnh khắc của những ngày Tết Việt Nam, từ những ngày trước Tết khi mọi người cùng chăm lo nhà cửa sạch bóng, trang hoàng hoa, cây cảnh từ trong ra ngoài, thức ăn không thiếu thứ gì, cho đến thời khắc giao thừa thiêng liêng, hòa cùng tiếng pháo nổ là những bản nhạc xuân hay muôn thuở và hương thơm của nhang trầm lan tỏa khắp nơi. Cái không khí đó, ở những phương trời xa không thể nào có được.
Cái không khí đó chỉ ở đất nước Việt Nam mới có, chỉ những người dân Việt trên đất Việt cùng hòa chung một niềm "Vui Tết" mới có được. Vì thế tôi trân trọng từng giây phút của những ngày "Vui Tết" trên đất nước thân yêu của chúng ta. Trên đây là một vài cảm nghĩ của tôi nhân đọc bài "Ba mươi tám xuân tha hương" của anh viết, xin được chia sẻ cùng anh Phúc và bạn bè cũ gần xa. CHÚC MỪNG NĂM MỚI - TÂN MÃO 2011. HẠNH PHÚC - AN KHANG - THỊNH VƯỢNG
Dương.T.Huệ Cần thơ
PS: Vì thế tôi rất mong các bạn đang sống xa quê hương, khi còn có thể và có điều kiện hãy về "Vui Tết" tại quê nhà cùng với anh em, bà con, họ hàng và bạn bè cũ. Rất mong có dịp gặp lại các bạn.
D.T.H Cantho